Geri: Çerkez Ethem Olayı ve Birinci İnönü Savaşı

[LeLisH]

Bu plan, “Düşman ordusunu kaçırmak için değil, fakat tutup boğmak esasını ihtiva eden” bir plandı ve yine bu plana göre Türk kuvvetlerinin çarpacağı hat, “Düşmanın en hassas ve mühim” yeri idi. Plan ve taarruz tarihi o kadar gizli tutuluyordu ki, cepheyi son defa teftiş etmek ve hazırlıkların tam olup olmadığını anlamak istiyen Gazi Mustafa Kemal Paşa, bu teftişini bile saklamak lüzumunu duydu ve bu sıralarda Konya’ya kadar gelerek kendisini görmek isteyen ünlü İngiliz generali Townshend’le görüşmek için Ankara’dan bir iki gün ayrılacağını bir yazı ile hükümete bildirdi. Bu yazının tarihi 24 Temmuz idi. Halbuki o, 23 Temmuz’da Ankara’dan ayrılarak o gün akşam üstü Batı Cephesi Karargahı’nın bulunduğu Akşehir’e gelmiş ve İsmet Paşa ile buluştuktan sonra “Harekat hakkında, Erkân-ı Harbiye-i Umûmiye Reisinin huzuriyle görüşmeyi” uygun görmüştü. 24 Temmuz’da Konya’ya giden ve General Townshend ile görüşen Mustafa Kemal Paşa 27 Temmuz’da Akşehir’e döndü. 25 Temmuz’da Fevzi Paşa da Akşehir’e gelmişti. Bu suretle Mustafa Kemal, Fevzi ve ismet Paşalar, 27/28 Temmuz 1922 gecesinde bir toplantı yaptılar, taarruz işini konuştular ve “Tespit edilmiş plan mucibince, taarruz etmek üzere, 15 Ağustos’a kadar bütün hazırlıkların ikmaline çalışmayı” kararlaştırdılar. Ertesi gün yani 28 Temmuz’da subaylar arasında bir futbol maçı tertiplendi ve bu maçı seyretmek bahanesiyle “Ordu komutanları ile bazı kolordu komutanları Akşehir’e davet” edildiler

[LeLisH]

İşte 28/29 Temmuz gecesi, huzurunda toplanan bu komutanlarla Mustafa Kemal Paşa, “Umûmi bir tarzda taarruz hakkında müdavele-i efkâr” etti. Ertesi gün Gazi Mustafa Kemal Paşa, Fevzi ve ismet Paşalarla birlikte, “Taarruzun tarz ve teferruatını tespit” ettikten ve 1 Ağustos’ta Akşehir’e gelmiş olan Milli Savunma Bakanı Kâzım (Özalp) Paşa ile de ilgili işler üzerinde görüşüp gerekli direktifleri verdikten sonra Ankara’ya dönmüş ve 4 Ağustos’ta taarruz kararını hükümete duyurmuştu. Bunun üzerine hükümet, meseleyi müzakere etmiş, tartışmış ve sonunda Başkomutanlığın taarruz kararına, “Bütün avâkıbini nazar-ı dikkate almak suretiyle” katılmıştı. Fakat taarruzun hangi gün yapılacağını hâlâ kimse bilmemekte idi. Bununla beraber Batı Cephesi komutanı İsmet Paşa, 6 Ağustos 1922’de, gizli olarak ordulara taarruz hazırlık emrini verdi. 8 Ağustos’ta da, İkinci ordu Komutanlığı ilginç bir takım tedbirler aldı. Fakat bütün bu hareketler, büyük bir gizlilik içinde yapılmış olmasına rağmen yine de etrafta Türklerin bir Taarruz hareketine girişecekleri söylentileri dolaşıyordu. Nitekim “Roma Mümessili Celaleddin arif Bey”, 27 Temmuz 1922 tarihli yazısında, Yunanlıların İngilizlere baş vurarak, 15 Ağustos’a doğru Türklerin taarruza geçeceklerini söylediklerini, bu sebeple de Türk-Yunan meselesinin bir an önce halledilmesini veya “Muâvenet-i maddiyye’de” bulunulmasını istediklerini bildiriyor, bu yüzden bir haftadan beri İngiliz ve Fransızların telaş içinde olduklarını belirtiyordu.

[LeLisH]

Onlar da işi çok gizli tutmuşlar, hatta 21 Ağustos 1922’de Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Çankaya’da bir çay partisi tertiplediğini gazeteler ve ajanslarla her yana duyurmuşlardı. Halbuki Mustafa Kemal Paşa, bu tarihten bir gün önce Akşehir’de, Batı Cephesi Karargahında idi. Çünkü Konya’ya varır varmaz postahaneyi kontrol altına aldıran ve kendisinin Konya’da bulunduğunun hiç bir tarafa bildirilmemesini sağlayan Mustafa Kemal Paşa, o gün yani 20 Ağustos 1922’de, öğleden sonra saat dörtte, Batı Cephesi Karargahında bulundu ve aynı gün Batı Cephesi Komutanına, “26 ağustos 1922 sabahı düşmana taarruz edilmesini emretti. 20/21 Ağustos gecesi Batı Cephe Karargahında genelkurmay Başkanı Fevzi (Çakmak) Batı Cephesi Komutanı İsmet (İnönü), Birinci Ordu Komutanı Nureddin ve İkinci Ordu Komutanı Ya’kup Şevki (Subaşı) Paşalarla bir toplantı yapan Mustafa Kemal paşa, harita üzerinde taarruz hakkında kısa bir bilgi verdikten sonra, “Cephe Kumandanına o gün vermiş” olduğu emri tekrar etti.

[LeLisH]

Başkomutanlık, Genelkurmay Başkanlığı ve Batı Cephesi Komutanlığı karargahları 24 Ağustos’da, 1. Ordu Karargahının bulunduğu Şuhut kasabasına, ertesi gün de Kocatepe’nin “Cenub-ı garbisinde çadırlı ordugaha” naklolunmuştu. 25 Ağustos akşamından itibaren Anadolu’nun dışarı ile bütün muhaberesi kesilmiş, aynı gün Birinci Ordu Komutanlığı tarafından, 26 Ağustos 1922 sabahı taarruza geçileceği bütün birliklere bildirilmişti. Öte taraftan Mustafa Kemal Paşa, 25/26 Ağustos gecesi “İcra Vekilleri hey’eti reisine” ve Adnan Bey’e 26 Ağustos Cumartesi günü taarruzun başlayacağını bildirdi. Bu saatlerde Türk birlikleri, bazı yerlerde düşmana 400 metreye kadar yaklaşmış bulunuyor ve saldırı için verilecek emri bekliyorlardı.